Газета Самур

Эрмени чIал чирун патал ктаб
Жеч гьа!.. | 1(346) 2021

Ватандин дяведа Азербайжандин Яракьлу Къуватри эрменийрин кьушунар кукIварна абур катиз мажбур авур, хайи чилер душмандин пацукай хкудна гъалибвал къазанмишай са вахтунда инсанриз эрмени чIал чирун теклифзава. И ниятдалди республикадин дуьньядин халкьариз талукь тир рафтарвилер чирзавай меркезди «Эрмени чIал» тIвар ганвай тарсунин ктаб чапдай акъуднава. Ктабдин автор гьа меркезда эрмени чIалан курсариз регьбервал гузвай сиясатдин илимрин доктор Гьатем Жаббарлы я.

Газетри ганвай малуматдай аквазвайвал, тарсунин ктабдикай кьилди эрмени чIал чириз кIанзавай гьар са касдивай менфят къачуз жеда. Вад паюникай туькIуьрнавай ктабда 32 тарс, 182 тапшуругъ ва кIелун патал 54 текстни гафарган гьатнава.

Хабарди кIанз-такIанз инсандик къалабулух кутазва. Эрменийри гзаф йисара чи республикадин 20% чилер чпин пацук кутурди, а вахтунда дяведа Азербайжандин 20 агъзур кьван агьалияр гьелек хьайиди, 50 агъзур инсандал хирер хьайиди, 1 миллион инсан хайи чилер туна катиз мажбур хьайиди рикIелай алатна жал? 2020-йисан 27-сентябрдиз экуьнин сятдин 6-даз Азербайжандал вегьейди эрменийрин яракьлу къуватар туширни? Генже ва Берде шегьерар ракетрив гьабуру ягъаначирни? Чи кьушунрин агалкьунрикай чпихъ къалабулух акатна дяведин къанунрив кьазвачир рекьер хкягъайбур, чи шегьерризни хуьрериз бомбаяр вегьена динж агьалияр – кьуьзуьбур, дишегьлияр, аялар кьейибур эрменияр тир эхир. Ватандин дяведа къагьриманвилелди женг чIугур, ватан, чил патал чеб цIуз вегьей чи агъзурралди шегьидар гьикI хьурай?

Чи дердери пар, хирери кар кьунвай вахтунда эрмени чIал чира лугьузвайбуруз гьихьтин къимет гун? Са гафни авачиз, чIалар чирна кIанзавайди я. Гьатта душмандин чIални чирун чарасуз я. Амма им жуван республикада авай абориген халкьарин чIалар рикIелай ракъурна кIанзава лагьай чIал туш. Винидихъ тIвар кьур меркездин рикIел садра хьайитIани лезги, авар, талыш ва маса чIалар вучиз къвезвач?

Эхиримжи 43 йисан къене лезги чIалал I ва II синифар патал анжах 2 тарсунин ктаб чапдай акъуднава. Абурни гъалатIар квайбур я. Гзаф йисар я «Самур» газетди тарсунин ктабрихъ авсиятда месэла къарагъариз. Анжах эхиримжи вад йисан къене газетда лезги чIалал тарсунин ктабар авач лагьай 17 макъала чап хьанва, редакцияди республикадин талукь тешкилатривай и месэла гьялун тIалабнава. Виликдай хьиз, мадни чи тIалабунар кваз кьазвач.

Юкьван мектебра лезги чIалан муаллимар агакьзавач. Вучиз лагьайтIа республикадин институтри ихьтин кадрияр гьазурзавач. Гьа и кар себеб яз лезги чIалан тарсар гузвай мектебрин кьадарни къвердавай тIимил жезва. 2003-йисуз Къуба, КцIар, Хачмаз, Исмаиллы, Къебеле ва Огъуз районрин 126 мектебда лезги чIаланни эдебиятдин тарсар гузвай. 24670 аялди и чIал чирзавай. Алай вахтунда лагьайтIа, анжах 108 мектебда лезги чIал чирзава. 18 мектебда хайи чIалан тарсар гузмач. Авайвал лагьайтIа, республикадин 300-елай гзаф мектебра лезги чIал чирна кIанзавайди я. Лезги чIалан тарсар гузвай мектебрин кьадар ва и чIалан тарсарин сятар тIимиларунал эхир эцигун лазим я. Са гафуналди, республикадин талукь министерстводи лезги чIалан тарсунин ктабар чапдай акъудуниз, лезги чIалан муаллимар гьазуруниз мукьувай къайгъу къалурна кIанзава.

44 юкъуз кьиле фейи Ватандин дяведи лезгияр гьихьтин мерд халкь ятIа мад гъилера субутна. Агъзурралди чи ватанэгьлийри эрмени чапхунчийрихъ галаз кьегьалвилелди женг чIугуна. Сукъовушанда, Шушада азадвилин лишан яз Азербайжандин пайдахар хкажнавайбурни лезгияр я. Са гафуналди, ватандин чилер азад авун патал азербайжанвияр хьиз лезгияр, талышар, куьрдер, аварар ва маса халкьарин векиларни душмандин хура акъвазна. Гьавиляй душмандин чIал чирдайла, адан хура акъвазай халкьарин чIаларни рикIелай ракъурна кIанзавач.

«САМУР»