Чир-течир | 3(308) 2017
Къванерин кхьинар чи эпиграфикадин тIимил чирнавай хел ятIани, икьван гагьди чаз абурай гзаф лезги тарихар чир хьанва. И рекьяй машгьур алимар Л.И.Лаврова ва А.Р.Шихсаидова тухвай ахтармишунар рикIел хкун бес я. Абурун куьмекдалди чав Рича, Гелхен, Хнов хьтин хуьрерай, гьакIни Кьурагьай, Ахцегьай ва маса чкайрай жагъай къванерин кхьинрай халкьдин араб ва монголрин девиррихъ галаз алакъалу тарихрикай са кьадар малуматар агакьна.
Заз кьилди X-XV виш йисарин кхьинрикай лугьуз кIанзава. Магьмуд Хиналугъвиди вичин «XIV- XV виш йисара Дагъустанда ва Ширванда кьиле фейи вакъиаяр» ктабда кхьенвайвал, Кьурушдал, Хнова ва маса лезги хуьрера араб девирдиз талукь гзаф саркофагар (нехишар ва арабдалди кхьинар алай кьилин къванер) ава. И факт 1874-йисуз Къурушдал хьайи академик А.Беккерани тестикьарнай. Гуьгъуьнлай и хуьруьн XIV виш йисаз талукь са сурун кьилин къванцел алай кхьинар винел акъатна: «Монголрихъ галаз женгина телеф хьана».
Хнов хуьре XII виш йисаз талукь са саркофагдал кхьенва: «Уьмуьр чIур жезва, вахт лагьайтIа, цIийи жезва». Садбуру и кхьинар арабри хуьруьз басрух гунихъ галаз алакъалу ийизва. Гьайиф хьи, алай вахтунда чахъ ихьтин къванерин кхьинар винел акъудна чирдай пешекарар авач. Совет гьукуматдин вахтунда чи хуьрерай албан кхьинар алай гьикьван къванер чуьнуьхна. Гьа икI, гьикьван лезги тарихарни квахьна. Къайгъу къалур тавуртIа, чи X-XV йисариз талукь саркофагарни квахьда. Ша санал гъил-гъиле гана чна чи къванерин сирер чирин.
Загьир АСВАРОВ,
Дагъустан Республикадин
Дербент шегьер
Скачать PDF
Комментарии к статье
Будьте первым кто оставит комментарий к статье.Оставить комментарий