Эпитафия | 9(292) 2015


Чна адахъ галаз фад-фад алакъа хуьдай. Гьар вацра са шумудра Магьачкъаладиз зенгер ийиз гьалар хабар кьадай. Эхиримжи гъилера телефондай рахадайла адан ван зурзазвай. Тади гузвай жеди тIалари. Ингье вичи хиве кьадачир. Уьмуьр тирвал женгера лигим хьанвай и агъсакъалдиз гьамиша чандин сагъвал тIалабдай чна. Ам чи виридалайни чIехи дустарикай тир. Адан ван атайла чаз хвеши жедай. Чахъ са чIехи арха авай хьиз жедай. Чак руьгь акатдай. Ам зурба ватанперес, хайи халкьдин къайгъу чIугвазвай чIехи женгчи тир. Чи чIалан илимдин Шарвили тир. Гьавиляй чаз ам гьамиша кIвенкIвечи жергейра акваз кIандай. Чи дамах хьиз аваз кIандай. Ингье садлагьана, Къурбанд сувар къейдзавай юкъуз, 79 йисан яшда аваз кьатI хьана чIехи камалэгьлидин уьмуьр…
Лезги халкьдин дамах, филологиядин илимрин доктор, профессор, Россиядин ТIебии Илимрин Академиядин академик, РФ-дин ва РД-дин илимрин лайихлу деятель Агьмедулагь Гуьлмегьамедан хва Гуьлмегьамедова илимдин алемда чIехи гел туна. «Россиядин халкьарин чIаларин Яру ктаб» гьазурайбурукай сад яз ам вири дуьньядиз сейли хьана. Эхиримжи йисара алимди Дагъустандин Гьукуматдин Университетда ва РИА-дин Дагъустандин Илимдин Меркездин ЧIалан, Эдебиятдин ва Искусстводин Институтда кIвалахзавай. Ам гьакIни и институтда кардик квай докторвилин диссертацияр хуьдай Советдин седридин заместитель тир.
Лезгийрин, гьакIни Дагъустандинни Россиядин халкьарин арада вичин вахтунда машгьурвал къачур академик А.Гуьлмегьамедова чIалан илимдик лугьуз тежедай кьван чIехи пай кутуна. Ада сифте яз лезгийрихъ 1500 йис инлай вилик кхьинар авай лагьана субутна. Сифте яз Етим Эминан чIалан гафарган туькIуьрна. Гуьгъуьнлай сифте яз лезги чIалан баянрин гафарган арадал гъана. Ада 2012-йисуз чапдай акъудай 3 жилдинин «Лезги чIалан словарда» чи чIала авай 25 агъзурдалай гзаф гафариз баянар гана. «Самур» газетди лезги чIалан михьивал хуьн патал женг чIугваз гатIунайла чи сад лагьай даях ва архани Агьмедулагь муаллим хьанай. Ада вичин «Лезги чIалан словарда» «Самур» газетда «Гафалаг» рубрикадик кваз чап хьанвай вишералди гафар мисал яз гъанва.
Алимди 1971-2012-йисара чапдай акъудай урус чIаланни лезги чIалан фразеологиядин, лезги чIалан мягькем ибарайрин ва синонимрин, мектебар патал урус чIаланни лезги чIалан гафарганар тай авачирбур я. Фразеологиядай ада арадал гъайи мектебдиз Россиядин Образованидин ва Илимдин Министерстводи чIехи къимет гана. Машгьур лезги алим Унейзат Мейлановади лагьанай: «Фразеологиядай кхьей илимдин кIвалахар фикирда кьуртIа, Агьмедулагь Гуьлмегьамедов дуьньядин машгьур алимрихъ галаз са жергеда ава.»
Лезги чIалан ва Дагъустандин чIаларин илимдик чIехи пай кутур, фонетика, фонология, синтаксис, лексикология, лексикография, умуми ва Дагъустандин фразеология вилик тухвай А.Гуьлмегьамедов 40-далай гзаф монографиядин, 400-далай гзаф илимдин кIвалахрин, юкьван мектебар патал грамматикадин ктабрин, университетдин студентар патал 10 тарсунин ктабдин, гьакIни кьве чIалан ва пуд чIалан рахарганрин автор я. Ада 20-далай гзаф илимдин кандидатарни гьазурна.
А.Гуьлмегьамедов къецепатан уьлквейризни сейли я. Вичин 70 йисан юбилей къейд авур 2006-йисуз ада 20-далай гзаф уьлквейрин чIалан алимрилай чарар ва телеграммаяр къачунай. Адан чIалан илимдин чара-чара хилериз талукьарнавай 70-далай гзаф макъалаярни очеркар Россияда, Азербайжанда, Германияда, Англияда, Туьркияда, Францияда, Болгарияда, Гуржистанда ва маса уьлквейра, санлай къачурла 40-дав агакьна чIаларал чап хьанва. Советрин машгьур алимар Ю.Дешериева, А.Кибрика, Англиядин тIвар-ван авай алим Б.Девида, Германиядай тир академик Г.Жоста А.Гуьлмегьамедован илимдин кIвалахриз чIехи къимет ганва.
Къе чIехи ватанперес, чIехи алим чи жергеда амач. Адан экуь къамат халкьдин рикIе эбеди яз амукьда. Аллагьди рагьмет авурай!
«Самур» газетдин редакциядин коллектив
Комментарии к статье
Будьте первым кто оставит комментарий к статье.Оставить комментарий