Газета Самур

Хъсанвал жувахъ элкъведа
Мах Мах | 5(288) 2015

Хьана-хьанач куьзуь дидени жегьил хва. Абур чпин зегьметдалди кьил хуьзвай, рикl михьи, заха инсанар тир. Писвални пехилвал вуч затI ятIа чидачир абуруз.

Къарилай са къуз диде месе гьатна. Адан гьалар къвердавай пис хьунухь гададин рикl ишезвай. Гьикьван алахъайтlани, гьихьтин дарманар гайитlани адавай вичин диде кlвачел акьалдариз жезвачир. Гьавиляй меслят гъун патал гада къунши хуьре авай кьуьзуь лукьмандин кьилив фена. Гададин гафариз яб гайи касди лагьана:

- Ви дидедиз тек са куьни куьмекда. Суьгьуьрдин чигеди. А чиг йиса садра са цуькведал кlватl жеда. Ингье ам авай чкадиз акъатун гьар итимдин гьунар туш.

- Зун алахъда. А цуьк гьина ава?

- Ангье, ана сув аквазвани ваз? Гьа сувун куlква, живерин кьула, садрани муркlади кьан тийидай, хъуьтlуьн ци-кlизни къацу векьерив диганвай са гъвечlи тlул ава. Акьван гъвечи тlул я хьи, вавай жуван япунчидив ам чуьнуьхариз жеда. Гьа тlулан юкьни-юкьва йиса садра аламатдин цуьк ахъа жеда. Адал кlватl жезвай чигеди кьенвайдини чандал хкида.

- Зун аниз фида, - лагьана гадади.

- Рикlелай алудмир, аниз физвай рехъ четинди я. Юкъуз ракъини куз, йифиз къаю атlузвайди я.

Гада лукьмандиз сагърай лагьана сув галайнихъ рекье гьатна. Рехъ гзаф яргъал тир. Алугарзавай ракъинивайни кlарабра тlал твазвай йифен къаювай гада рекьелай элкъуьриз хьанач. Вири гьа кьуьзека лагьайвал хьана. Живеринни муркlарин кьула къап- къацу тlул авай. Ингье ина цуькведин гелни авачир. Гадади цуьк мус акъатдатIа, адал чиг мус кlватl жедатlа лугьуз фикирзавай. Ам япунчи галчукна чилел ацукьна. Гьа икI, са шумуд югъ алатна.

Са экуьнахъ гададиз чиликай хкечIнавай аламатдин иервал авай лугьуз тежедай хьтин иер цуьк акуна. Адан пешерал алай чигедин стlалри ракъиник цlарцlар гузвай. Гада кичlез-кичlез цуькведив агатна. Адаз чигедин стlалар чилел авахьна терг хьуникай кичIе тир. Садлагьана гададин кlвач япунчидин ценцихъ галкlана, цуькведал алай чиг чилел авахьна. Гададин вилер накъварив ацIана. Ада гъиле авай шуьшедиз амайни амачир са стlал чиг кlватlна. Шуьшедал кlумп гьалдна, кьулухъ элкъвена.

Рехъди физвай гададин вилик садлагьана са дишегьли акъатна. Ишедалди вилер дакlванвай ам акурла гададин рикl тIар хьана. Ада жузуна:

- Ваз вуч хьанва? Вучиз ишезва?

- За шехь тавуна вучин? Зи авайни авачир са хва месе гьатнава, адаз чара жагъизвач.

- Зун адан кьилив твах кван, - ла-гьана гадади.

Дидеди ам вичин кIвализ тухвана. Месе гьатнавай аялдин гьал акур гададиз адан язух атана. Ам шем хьиз цIразвай. «Жибинда и дердинин дарман аваз-аваз ам аялдиз гун тавуна гьикl акъатин и кlваляй?», - лугьуз фикирзавай гадади. Муькуь патахъайни, вичин начагъ диде карагзавай адан вилерикай.

Аялдин сузайрин ван къвез эхиз хьанач гададивай. Ада вичив гвай шуьшедин къаб аялдин пlузаррив агудна. Акваз-акваз аялдин чиниз ранг атана, адал чан хтана. Са герендилай кIвачел къарагъна, налугьуди, месе авайди ам тушир.

Аялдин диде хвешила вучдатlани тийижиз амай. Ада лагьана:

- Вуна авур хъсанвал алцумдай терез жеч и дуьньяда. Вун паталди за вуч авуртlани тlимил я. Зи кlвал, зи югъ вири ваз къурбанд хьурай.

Гада са затIни къачун тавуна хъфиз акурла дишегьлидивай эхиз хьанач:

- За йифди-югъди ви ва ви хайибурун чандиз дуьа ийида. Ви хъсанвал са мус ятlани жувахъ элкъведа.

Гададин чин чlулав цифери кьунвай. Ам вичин дидедин кьилив гъил ичlиз хъфизвай.

Кlвализ хтайла гада вичин вилерин чlалахъ хьанач. Адан дидеди гъенел сариз тlвал ягъазвай.

- Диде, зун ягъалмиш жезвач хьи? Вун хъсан хьанвани?- гьарайна хвешила хци.

- Къе аламатдин са кар хьана, чан хва. Экунахъ зи гьал гзаф пис хьанвай. Азраилдин кlвачерин ван галукьнай зи япарихъ. Гьавиляй рекьидайдалай вилик мад гъилера сала авай цуькверикай ни чlугваз кlан хьана заз. Сала цуькверин арада вилериз садрани такур иер са цуьк акуна заз. Ам атlуз гъил фенач зи. Мет ягъана ни чlугуна за. Цуькведал алай чиг пlузаррик галукьун кумазни зи вилериз экв, гъилериз гуж хтана. Заз чиз вири а цуькведин аламат я.

Диде кIвачел акьалдарай цуькведиз килигайла гададин пагь атlана. Им гьа дагъдин кукlва, живерин кьула авай аламатдин цуьк тир. Гададин рикlел вичи куьмек авур аялдин дидедин гафар хтана: «Хъсанвал жувахъ элкъведа».