Алатай йисан гатуз Да­гъустан Республикадин Усугъчай районда кьиле фейи лезги манидин фестивалда сегьнедиз экъечIай са бязи маничийрикайни абуру лагьай манийрикай фад-фад веревирдер ийида за. Чи халкьдин манийрин гзафвални иервал, абурун гуж, и багьа эменни чав агакьарай сейли сеняткарри и рекье чIугур кьван зегьметарни алай аямдин лезги манидин гьалар гекъигиз, гьайифди куда зун. Халкьдин зурба аманат тир харусенят вилик тухвана кIанзавай ксари ам кваз кьазвачирди фестивалдини винел акъуднай. Ана гьиссер юзурдай манияр ван хьаначир чаз. 

     Халкьдин артистрилай га­тIунна же-гьил солистралди вирибур цIийи дуьнда тунвай, чпихъ мас  авачир «девирдин» манийрихъ гелкъвезвайвиляй халкь­дин манияр къвердавай рикIелай алатзавайди ина мад гъилера субут хьанай

     Фестивалдин вахтунда ништа шумудра «Гьинва вун, Роза?» - лугьуз «Сувар» ансамблдин маничи Роза Гьажи­мурадова рикIел хканай за. Ада лугьузвай «Хъипи пешер авадариз», «Дагълар», «Ширин-ши­рин» хьтин манияр халкьдиз ван ата­найтIа, чи дегь манийрихъ къарихбурун муркIар цIрадай. Эхь, чпихъ виш йисарин тарихар авай и манийрив халисан сенятдин эсерар хьиз эгечIун чарасуз я.

     Са береда мел-мехъеррик чи ватан­эгьлийри лугьудай манийрин иервал вуч тир! Жуван чIехи де Гъуланбигидивай «Сили­бирдин цуьк» мани ван хьайила зи 12 йис тир. А маниди заз гьикI эсер­найтIа, завай ам гзаф йисара рикIелай алудиз хьаначир. Дагъустандин радиодай Рагьимат Гьажиевадин ванцелди и манидихъ яб акалайла лагьайтIа, зи 32 йис хьанвай. И гъилера маниди зи мефтIеда звал тунай. Зун къени адан таъсирдик кума. 19 йис инлай вилик «Сувар» ансамбль арадиз гъунин кьилин себебни зи халкьдин манийрал рикI хьунухь я. Зи эрзиман сифте «Силибир» мани чандал хкун тир. Ингье ам лугьуз алакьдайбур авачир. Эхирни са шумуд йисалай Розадин ванцин милли интонацияяр, гьакIни Эльвина­дин вокалдин алакьунар фикирда кьуна, манидин гафар туь­кIуьрна, мелодиядин диб хвена, кьве ванцелди кхьенай чна ам. Гьавиляй къе «Силибирдин цуьк» халкьдин рикI алай манидиз элкъвенва. «Сувар» ансамблдин виридалайни чIехи агалкьун фадлай лугьузмачир цIуд­ралди халкьдин манияр лентиниз къачун я. И кардик Розади кутур пай иллаки кьетIенди я.

     1998-йисуз цIийиз кардик кутур Дагъустандин Гьуку­матдин Универ­ситетдин Баку­дин филиалдин Дагъус­тандин чIаларин факультетда кIелун патал жегьилар кIватIиз КцIар райондин хуьрериз фейи зун Манкъу­лид­хуь­рени хьанай. Анай хкведайла зи гуь­гъуьнаваз зверзавай яхун, къумрал руш акуна акъвазнай чун. Ял кьуна, меци гаф такьаз са гужуналди лагьанай ада:

     - Зун кьабулайтIа жечни университетдиз? Мектеб фадлай куьтягьнаватIани, кIелиз кIан­зава заз! Вуч жеда, зун и 

хуьряй акъуда ман!   Захъ чIехи мурадар ава.

Инсандихъ мурад хьун, а мурад патал женг чIугун адан бахтлувал я. Зи вилик акъвазнавай и рушан рахунри адак лезги руьгь авайдакай хабар гузвай. Адаз куьмек тагун инсафсузвал жедай.

     Са вацралай Роза студент тир. Жува муаллимди хьиз адаз ДГУ-дин Бакудин филиалда тарс гудайла сифте зи фикир лезги чIалал рикI алай и рушан гегьенш дуьньякьатIунри ви­чихъ ялнай. Ада гзафни-гзаф ктабар кIелнавайди чир жезвай.  Им акуна «Самур» газетдив агуднай за Роза. Муаллимривай къачур чирвилер ина кардик кутурай, - лагьана фикирнай. Зегьметдал рикI алай, газетдалди дамахзавай Розади адал гзаф кIелдайбур желбнай. Бакудин лезгияр гзаф яшамиш жезвай са шумуд яргъал поселокдиз лагьайтIа, шумуд йисара газетар вичи агакьарнай. 12 йисуз ара датIана «Са­мурда» кIвалахай Роза «Üfüq-S» тешкилатдин лез­ги чIалан программадив эгечIна кьве йис я. «Самурдин» мектеб куьтягьай адан чирвилерикай гила и тешкилатди хъсандиз менфят къачузва.

     Зи рикIелла. Садра гьикI ятIани Ро­зади регъуьла икI лагьанай:

     - Заз мани лугьуз пара кIанда. 

     - Лагь кван.

     Регъуьла яру-цIару жез, гафар рикIелай алудиз, са шу­муд мани лагьанай Розади. Адахъ яб акалунивай зи хиялриз дагъвийриз хас авазар, абурун кьетIен ванер къвезвай. Розадин садрани кIва­лахнавачир хам ван маса ванериз ухшар туширди гьасятда кьатIанай за. 

     Гьа юкъуз кIвализ хтана кцIарви композитор Фетуллагь Регьимханован ванцелди са чIавуз жува диктофондиз кхьей чи халкьдин манийрихъ сятралди яб акалнай за. «Дагълар» манидал атайла «жагъана!»  - лагьана хвешила гьарайнай за. И къадим мани  шегьредиз ахкъудна кIанзавай.

     Ирид вацран къене макьамчийрихъ га­лаз санал манидин винел кIва­лахайдалай кьулухъ Розади «Дагълар» сегьнедилай лагьайла завай хвешила  вилин накъвар хуьз жезвачир. 

     Гьа икI, ДГУ-дин студент, «Самур» газетдин кIвалахдар Роза Гьажимурадова «Сувар» ансамблдин маничини хьана. Гьа чIвалай къенин йикъалди ада шумудни са манидал чан хканва. Розадин ванцелди лентиниз къачунвай са шумуд мани лагьайтIа, халисан жавагьирриз эл­къвена, адаз сейливал гъана. Иллаки «Хъи­пи пешер авадариз». Ахьтин лезги жеч хьи, и маниди адан рикIин гъалар юзур тавурай. «Няни хьана», «Сили­бир­дин цуьк», «Адахлу», «Ши­рин-ширин» тек «Сувар» ан­самблдин ваъ, санлай лезги манидин дережа хкажзавай сенятдин эсерар я. 

     Маниди ам лугьузвайдан рикIикай, гьиссерикайни тIа­ларикай яд хъвайила ам генани верцIиди, тIямлуди жеда. Роза Гьажимурадовадин манияр адан четинвилерани дарвилера фейи уьмуьрдин гьикаят я. Абур и де­рин фагьумар, къени къи­лихар авай дишегьлидин рикIин ванер я. Мецел гъиз тежер гафар манидалди халкьдив агакьариз алахъда ам. 

     Розадихъ са кьетIенвални ава. Акатай манидихъ ялдач, гафарин маналувилиз, макьамрин иервилиз фикир гуда ада. Садбуру хьиз акатайвал мани кхьи­дач, варцаралди адан винел кIвалахда. Завни кIвалахиз тада. Вичиз кьилдин манияр кхьин тIалабда завай. Эхь, 16 йис я ам «Сувар» ансамблдихъ галаз кам-камуна физ. «Самурни» «Сувар» хьаначиртIа, зи уьмуьрдихъ дад жечир», - лугьузвай Розади и кьве коллективдани гзаф зегьметар чIугуна. 

     Икьван гагьди Бакудин чара-чара студияйра «Сувар» ансамблдихъ галаз санал 20-далай виниз манияр лентиниз кхьиз тур Роза кьилди альбом акъудуниз, гьакIни солодин концерт гуниз лайих я. Им зи эрзиман хьиз, Розадинни мурад я. Анжах пулунин четинвилери и ният кьилиз акъуддай мумкинвал гузвач. Ингье им лезги манидал рикI алайбурун, иллаки манкъулидхуьруьнвийринни рикIяй тир­ди, абур сенятдизни сеняткардиз къимет гудайбур тирди фикирда кьуртIа, ихьтин ксарин куьмекдалди са мус ятIани и мурад кьилиз акъатдайдак муд кутаз жеда.